De informateur doet het verkennende werk bij de kabinetsformatie. Hij gaat na welke partijen met elkaar een nieuw kabinet kunnen en willen vormen en welke problemen er daarbij overwonnen moeten worden.

 Hoe ver de opdracht van de informateur reikt, hangt af van de verkiezingsuitslag. Als twee partijen een meerderheid hebben en het eens zijn, kan hij een beperkte opdracht krijgen. De informateur krijgt alle adviezen mee die aan de Koning zijn uitgebracht. Hij voert vervolgens gesprekken met politici, deskundigen en natuurlijk met de fractievoorzitters van de partijen die wellicht samen een kabinet kunnen vormen.

In een verslag adviseert hij de Koning welk nieuw kabinet een goede kans van slagen heeft. De Tweede Kamer kan de informateur verzoeken zijn advies in een debat toe te lichten.

via @meesterhenkvink

Nadat de informateur een bepaalde coalitie heeft geadviseerd wordt een formateur aangesteld. En nadat de hoofdlijnen van het gezamenlijke beleid zijn vastgelegd in het regeerakkoord.

Meestal is de beoogde minister-president de formateur. Hij rondt de formatiebesprekingen af. De formateur kan de ministersposten, de ‘portefeuilles’, verdelen. De grootte van de fracties is uitgangspunt. In het algemeen levert de grootste partij zowel de minister-president als de meeste ministers. Daarna kan de formateur mensen gaan zoeken die namens de coalitiepartijen minister of staatssecretaris willen worden. Zodra de nieuwe ministersploeg compleet is, komt het nieuwe kabinet bijeen voor een constituerend, vormend, beraad. Daarbij verklaren de ministers het eens te zijn met het regeerakkoord. Na dit beraad brengt de formateur verslag uit.

via @meesterhenkvink

Op 27 maart 2012 besloot de Tweede Kamer de regels over dit proces aan te passen in het Reglement van Orde. Doel van deze wijziging is dat de Tweede Kamer voortaan zelf het initiatief kan nemen bij de kabinetsformatie. In het Reglement van Orde is nu opgenomen dat de Tweede Kamer uiterlijk een week na de installatie van een nieuwe Kamer debatteert over de verkiezingsuitslag. Dit debat dient te resulteren in het opstellen van een informatieopdracht en de benoeming van een informateur, die deze opdracht uitvoert. Ook kan de Kamer besluiten om de informatiefase over te slaan en direct te beginnen met de formatie; het debat heeft dan als doel een formateur te benoemen en aan hem een formatieopdracht mee te geven. Het moet nog blijken hoe dit proces in de praktijk precies uitpakt.

via @meesterhenkvink