Een volksraadpleging of referendum is het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in een land of een bepaald gebied. Dit voorleggen gebeurt door een bepaalde overheid (al of niet in opdracht van de desbetreffende bevolking). Net als bij verkiezingen komen de kiesgerechtigden naar het stembureau of stemmen op afstand en maken hun keuze met betrekking tot de vraag.

In 2016 werd het eerste referendum gehouden op burgerinitiatief.

De vraag was of Nederland een "handelsverdrag" met Oekraïne, dat door de EU gesloten zou worden, moest ondertekenen. De "angst" was dat het meer dan een "handelsverdrag" zou zijn en dat het een begin van een toetreding van Oekraïne in de EU zou worden.

Omdat het vereiste aantal handtekeningen werd gehaald, moest het referendum plaatsvinden. Bij een opkomstpercentage van minimaal 30% zou de uitkomst raadgevend zijn.

Lang leek het er op dat het aantal vóór- en tegenstemmers elkaar in evenwicht hielden en of het opkomstpercentage gehaald zou worden.

Op de dag zelf (6 april) bleek dat het opkomstpercentage (waarschijnlijk) rond de 32% lag en dat het aantal tegenstemmers (NEE) ongeveer 60% zou zijn.

Het bracht het kabinet in een lastige positie, daar de 27 andere lidstaten van de EU al wel hadden getekend !

@meesterhenkvink 2016

• Een raadplegend referendum is een door de politiek aangevraagd referendum. Dat kan door het bestuur zijn of door de volksvertegenwoordiging.
• Een correctief referendum is een door de bevolking aangevraagd referendum waarbij gestemd wordt over een reeds genomen besluit van de volksvertegenwoordiging. Het kan al of niet bindend zijn. In het laatste geval is het een correctief raadgevendreferendum
• Een keuzereferendum is een referendum waarbij niet voor of tegen een bepaald voorstel gestemd kan worden, maar gekozen kan worden tussen alternatieven. Dat kan zijn aansluiting bij de ene of de andere gemeente, bouwplan A of bouwplan B, of een burgemeestersreferendum, zoals het burgemeestersreferendum in Nederland.
• Een volksinitiatief is de mogelijkheid voor burgers zelf iets op de politieke agenda te zetten. Vaak wordt geëist dat een minimaal aantal mensen dit initiatief ondersteunen.